KNHG Congres ‘Voorwerpen maken geschiedenis’

Het najaarscongres van het KNHG, het Koninklijk Nederlands Historisch Genootschap, op 2 november in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag heeft als thema: Voorwerpen maken geschiedenis. Niet-schriftelijke bronnen in historisch onderzoek.

Een drinkbeker, een kanonskogel uit de Tachtigjarige Oorlog, een radio uit 1943, een marktkraam uit koloniaal Java: voorwerpen met een cultuurhistorische en museale functie. Steeds meer historici gebruiken deze voorwerpen in hun onderzoek echter ook als bron. Niet alleen zien zij de toegevoegde waarde van voorwerpen als historische bron, de analyse van niet-schriftelijke bronnen blijkt ook tot nieuwe inzichten te leiden over traditionele thema’s uit de Nederlandse geschiedenis zoals Stadscultuur, de Opstand, de Tweede Wereldoorlog of Overzeese geschiedenis. Het zien en analyseren van voorwerpen als bron wordt historici ook steeds gemakkelijker gemaakt. Musea, prentenkabinetten, bibliotheken en archieven digitaliseren hun verzamelingen nu op grote schaal.

Voor historici en instellingen liggen hier grote kansen. Maar helemaal vanzelfsprekend is het gebruik van niet-schriftelijke bronnen nog niet. Aan de ene kant neigen veel historisch onderzoekers, ook omdat hun opleiding daar vooral op is gericht, ertoe aan schriftelijk materiaal als onderzoeksbron de voorkeur te geven. Musea, archieven en bibliotheken hebben tegelijkertijd niet primair als doel om historisch onderzoekers te wijzen op de mogelijkheden en rijkdom van de vele gedigitaliseerde verzamelingen.
 
Het Najaarscongres Voorwerpen maken geschiedenis wil een brug slaan tussen deze werelden en laten zien wat het oplevert wanneer onderzoekers (ook) voorwerpen gebruiken in het historisch onderzoek. Daarbij is gekozen voor vier traditionele thema’s uit de Nederlandse geschiedschrijving: Stadscultuur, de Opstand, de Tweede Wereldoorlog en Overzeese geschiedenis. Welke mogelijkheden bieden voorwerpen als bron en tot welke (nieuwe) kennis en inzichten komen historici wanneer ze gebruik maken van niet-schriftelijke bronnen in hun onderzoek over deze thema’s? En wat zou hun onderzoek kunnen bijdragen aan de manier waarop in musea de geschiedenis wordt gepresenteerd? Wat valt er van elkaar te leren?
Naast lezingen zullen er ook workshops zijn over deze vier thema’s waarbij de congresdeelnemers onder deskundige begeleiding zelf ervaring opdoen met hoe voorwerpen geschiedenis maken.
 
Het Najaarscongres heeft een boeiend en gevarieerd programma met vele interessante sprekers. Waaronder de keynote speaker Leora Auslander van de University of Chicago. Zij is een geengageerd sociaal historicus met een grote interesse in materiele cultuur.

De toegangsprijs (inclusief koffie/thee, lunch en drankje na afloop) bedraagt voor leden van het KNHG €20,- en voor studenten / promovendi €10,-; niet-leden betalen €25,-. Aanmelden kan per mail: info@knhg.nl of per telefoon: ++31 (0)70-3140363.
Bij aanmelding graag vermelden welke sessies en workshops gevolgd gaan worden.

Programma
9.00 – 9.20
Ontvangst (met koffie en thee)
9.20 – 9.30
Welkom door dagvoorzitter Lex Heerma van Voss (voorzitter KNHG, Huygens ING)
9.30 – 10.30
Plenair: Keynote Leora Auslander (University of Chicago) ‘Knowing Things: Objects in the Making, Remembering, and Recounting of the Past’ 10.30 – 11.30
Keuze uit parallelle sessies Nederlandse Opstand of Nederland Overzee
Sessie: Nederlandse Opstand
Marianne Eekhout (Universiteit Leiden) ‘Vliegende kogels en gedenkwaardige verhalen. Herinneringen aan belegeringen tijdens de Nederlandse Opstand’
Luc Duerloo (Universiteit Antwerpen) ‘Lignum crucis. Kruisrelieken als wapen in de strijd tegen het protestantisme’
Sessie: Nederland Overzee
Marieke Bloembergen / Martijn Eickhoff (KITLV) ‘Uitheemse keramiek van koloniale bodem. Het probleem van Chinees erfgoed in Nederlands-Indië’
Kees Zandvliet (Amsterdam Museum) ‘Kosmopolitisme: Amsterdam en Batavia’11.30 – 11.45
Koffie / thee11.45 – 12.45
Keuze uit parallelle sessies Stadscultuur in de Middeleeuwen of Tweede Wereldoorlog
Sessie: Stadscultuur in de Middeleeuwen
Annemarieke Willemsen (Rijksmuseum van Oudheden) ‘Spelen op het schoolplein. Laatmiddeleeuwse stadsscholen in de Nederlanden’
Julie De Groot (Universiteit Antwerpen) ‘Decoratieve en devotionele objecten in het zestiende-eeuwse Brugse woonhuis’
Sessie: Tweede Wereldoorlog
Rob van der Laarse (Vrije Universiteit en Universiteit van Amsterdam) ‘Objecten liegen niet. Over de materialiteit en beleving van het erfgoed van de Holocaust’
Claartje Wesselink (Universiteit van Amsterdam) ‘Een tafereel, dat zich niet in vijf minuten laat “lezen”. Henri van de Veldes Nieuwe Mensch en het nationaal-socialisme’12.45 – 13.45
Lunch (12.45 – 13.15 Jaarvergadering KNHG (Aula))13.45 – 14.45
Workshops (eerste ronde)
Keuze uit een van de acht parallelle workshops
Stadscultuur in de Middeleeuwen
1.Corien Bakker en Monique van Veen (gemeentelijke archeologie Den Haag) ‘Eet-en drinkcultuur in de Middeleeuwen’
2.Ad Leerintveld (KB) ‘De stad getoond. Een contemporaine blik op de stad in middeleeuwse handschriften’
Nederlandse Opstand
3.Tristan Mostert (Rijksmuseum) ‘Voorwerpen van verering. Profane relieken van helden uit de 16e en 17e eeuw, en hun rol in een 21e-eeuws museum’
4.Erik Löffler en Laurens Schoemaker (RKD) ‘Sporen van de Opstand in het landschap. De verbeelding van ruïnes in de Gouden Eeuw’
Tweede Wereldoorlog
5.Elwin Hendrikse (Nationaal Archief), Freek Baars (Spaarnestad) en René Kok (NIOD) ‘Niks aan de hand. Het dagelijks leven in de oorlog in foto’s’
6.Sanne Bolt (Kamp Vught) ‘De zakdoek, over de toegenomen betekenis van voorwerpen in historisch onderzoek naar concentratiekamp Vught’
Nederland Overzee
7.Paulus Bijl (Universiteit van Amsterdam) ‘Fotografische voorwerpen’
8.Jeroen van der Vliet (Rijksmuseum) ‘Schepen op schaal. Scheepsmodellen als bron voor maritiem-historisch onderzoek’

14.45 – 15.15
Koffie / thee

15.15 – 16.15
Workshops (tweede ronde)
Keuze uit een van de acht parallelle workshops
Stadscultuur in de Middeleeuwen
1.Corien Bakker en Monique van Veen (gemeentelijke archeologie Den Haag) ‘Eet-en drinkcultuur in de Middeleeuwen’
2.Ad Leerintveld (KB) ‘De stad getoond. Een contemporaine blik op de stad in middeleeuwse handschriften’
Nederlandse Opstand
3.Tristan Mostert (Rijksmuseum) ‘Voorwerpen van verering. Profane relieken van helden uit de 16e en 17e eeuw, en hun rol in een 21e-eeuws museum’
4.Erik Löffler en Laurens Schoemaker (RKD) ‘Sporen van de Opstand in het landschap. De verbeelding van ruïnes in de Gouden Eeuw’
Tweede Wereldoorlog
5.Elwin Hendrikse (Nationaal Archief), Freek Baars (Spaarnestad) en René Kok (NIOD) ‘Niks aan de hand. Het dagelijks leven in de oorlog in foto’s’
6.Sanne Bolt (Kamp Vught) ‘De zakdoek, over de toegenomen betekenis van voorwerpen in historisch onderzoek naar concentratiekamp Vught’
Nederland Overzee
7.Paulus Bijl (Universiteit van Amsterdam) ‘Fotografische voorwerpen’
8.Jeroen van der Vliet (Rijksmuseum) ‘Schepen op schaal. Scheepsmodellen als bron voor maritiem-historisch onderzoek’

16.15 – 17.00
Plenair: Afsluiting / discussie

17.00 – 18.00
Borrel

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *