Stichting Historische Behangsels en Wandbespanningen
Verslag van de presentatie door dr R. Harmanni op het kleurhistorisch platform van 13 oktober 2011 (klik hier voor het programma http://wp.me/pLSqf-Ru). Harmanni is secretaris van de Stichting. Opgeleid als kunsthistoricus in Leiden, waar hij in 2006 promoveerde op het proefschrift Jurriaan Andriessen (1742-1819), ‘behangselschilder’, dat in 2009 werd bekroond met de Mr. J.W. Frederiksprijs.
Verslag door Jessica Hensel
Deze lezing gaf een overzicht van het ontstaan en het doel van de Stichting Historische Behangsels en Wandbespanningen in Nederland en haar collectie; met een aantal casussen.
Opricht als een “uit de hand gelopen hobby”
De SHBW is in 1992 op 23 januari gesticht door Bert Maas als een “uit de hand gelopen hobby”. De stichting opereert landelijk. Het doel van de stichting is tweeledig: ten eerste het beheren en inventariseren van de collectie en ten tweede de kennis betreffende historische behangsels vergroten en verspreiden.
De collectie is de grootste van zijn soort Europa
De collectie bevindt zich in een depot, dat niet toegankelijk is voor publiek De stichting doet geen aankopen, de collectie bestaat uit schenkingen.
De collectie van de stichting is anders dan andere behangcollecties doordat de behangsels vaak een bouwhistorische achtergrond hebben, met andere woorden de plaats van herkomst in het gebouw is bekend. Het is een daardoor een documentaire collectie. Aanvankelijk betrof het een verzameling van vooral Utrechtse fragmenten, inmiddels omvat de collectie behang uit heel Nederland. Het onderscheidt zich hiermee van bedrijfscollecties als die van het Sikkens Museum
(op het moment van de lezing zijn plannen om deze af te stoten) en lokale collecties als, die van de gemeenten ‘s-Hertogenbosch, Groningen, en Deventer. Wat het verspreiden van de belangstelling is de stichting op internationaal terrein te vergelijken met de Engelse Wallpaper History Society http://wallpaperhistorysociety.org.uk en het Franse Les Amis et Acteurs du Papier Peint, Deze organisatie beheren echter geen collectie.
De collectie bestaat vooral uit gebruikte behangsels, voornamelijk papierbehangsels, maar bevat ook fragmenten goudleerbehang, geschilderde en bedrukte behangsels alsmede imitatiewandtapijten. Daarnaast bezit de Stichting een cllectie stalenboek uit de periode 1920-1980 en diverse rollen ongebruikt papierbehang, waaronder ook enkele 19de-eeuwse behangresten. Het oudste papierbehang in de collectie dateert van ca. 1765. Het is afkomstig uit het pand aan Oudegracht 179 te Utrecht. Gezien het belastingstempel aan de achterzijde blijkt deze blokdruk op handgeschept papier een product uit Engeland.
Kennisverspreiding bij groot publiek
Door nieuwsbrieven, excursies, speciale lezingen, studiedagen en advies aan particulieren en monumentenzorg zorgt de SHBW voor een verspreiding van haar kennis bij een groot publiek. In 2007, bij het 15-jarig bestaan van de stichting verscheen een fotorijk en informatief boekje getiteld: “Papieren behang, een rijke geschiedenis”. Het is een cultuurhistorische studie geschreven voor een breed publiek over de periode 1780-1960 van de hand van Harmanni en is uitgegeven i.s.m. het Nederlands Centrum voor Volkscultuur. (Deze publicatie is nog verkrijgbaar bij het secretaris van de Stichting).
Beheren en conserveren
Harmanni toont enkele case studies, waaronder Bellevue hotel te Dordrecht: Het behangsel was direct op stuc geplakt. Dat is veel moeilijker te verwijderen; bij zo’n unieke vondst bepleit Harmanni om de bouw stil te leggen.
Vraag uit de zaal: Hoe wordt er momenteel behang van de muur afgehaald?
Antwoord: Eerst droog proberen en als dat niet lukt nat of met stoom. Met een warme ronde spatel kan er ook gewerkt worden. Het beste is om het behang niet nat te maken. Dat kan schade
geven. Pas met vocht of stoom werken nadat de watergevoeligheid van de verf en de drager is getest. Het verwijderen van het behangsel op stuc gebeurt het liefst droog met een bamboe spatel www.store.hiromipaper.com/bamboospatulas.asp.
Achtergrondinformatie
Relevante publicaties, allen met een algemeen karakter:
- ‘Vier eeuwen behang. De geschiedenis van de wandbespanning in Nederland’ (1988);
- ‘Achter het behang: vierhonderd jaar wanddecoratie in het Nederlandse binnenhuis’ (1991):
- ‘Tussen Planfond en plint. cultuurgeschiedenis van het behang’(1992).
Link naar Registratieformulier (pdf)
In oktober 2012 viert de stichting haar 20 jarig bestaan, er verschijnen dan twee brochures over historisch behang en monumentenzorg i.s.m. RCE.
Geef een reactie