Onthullende filmpjes

De inleiding van de catalogus bij de tentoonstelling Révélations : une odyssée numerique dans la peinture (Petit Palais, Musée des Beaux-Arts de la Ville de Paris; najaar 2010) is geschreven door de burgemeester van Parijs. Hij stelt dat de tentoonstelling (vrij vertaald) onze blik naar een andere horizon leidt dankzij nieuwe technologische ontwikkelingen. We worden uitgenodigd om in het hart van de schilderijen te duiken om verborgen details te ontdekken en een dialoog aan te gaan waardoor een persoonlijke relatie met het werk kan worden opgebouwd. Als hulpmiddel voor deze reis naar het onbekende bood de tentoonstelling die in nauwe samenwerking met Samsung Electronics France tot stand is gekomen ons 39 gefilmde of in 3D geprojecteerde chefs-d’oeuvre aan.

Een nieuwe blik op wereldberoemde, oneindig gereproduceerde en geïnterpreteerde meesterwerken is niet niks en de tentoonstelling maakte de opgeworpen verwachtingen mijns inziens dan ook niet waar. Ik weet niet wat ergerlijker was; de flauwe visuele grappen en grollen in sommige filmpjes of de overdreven sentimentele interpretaties met stemmige muziek en eindeloos trage camerabewegingen. Pan van links naar rechts, inzoomen op detail, uitzoomen en pan van rechts naar links op de klanken van Vivaldi of Bach. Ook mijn persoonlijke relatie met de werken werd op geen enkele manier bewerkstelligd. Als het dan belangrijk is om “in de huid van een schilderij te kruipen” en “verborgen details te ontdekken”, geef mij dan het stuur in handen en laat me zelf kiezen welke details ik wil zien en hoe ik over de huid van het werk beweeg.

In Parijs werd ik gedegradeerd tot passieve waarnemer van interpretaties van anderen. Ik werd geacht geduldig per werk (staand) de hele film te bekijken en goed op te letten zodat ik geen enkele subtiele visuele knipoog zou missen. Daarbij was het helemaal niet duidelijk van wie de interpretatie afkomstig was. Op de begeleidende tekstbordjes werden slechts, voor mij onbekende, mensen genoemd die technisch bij de productie betrokken waren. Ik zou minder moeite hebben met het bekijken van persoonlijke ervaringen van anderen als ik meer zou weten over de maker. Hoe interessanter de filmer, hoe boeiender de interpretatie.

De tentoonstelling in het Petit Palais was zeer leerzaam. Zo weet ik nu dat het toepassen van allerlei effecten (3D, hoorspelgeluiden, visuele geintjes) en nadruk op triviale details afbreuk doen aan het getoonde werk. Bovendien heb ik geleerd dat het filmen van een schilderij met een gevoelige cameravoering ondersteund met klassiek muziek ondragelijk saai is. En ik weet nu ook dat er wel degelijk zinvolle toepassingen van de technologie te verzinnen zijn. Enkele films toonden namelijk de mogelijkheid om voor- en achtergrond van een schilderij van elkaar te scheiden en het werk op te delen in verschillende vlakken die één voor één werden toegevoegd totdat het beeld compleet was. Dat bracht mij op een idee.

In 2006 en 2007 heeft het Gemeentemuseum Den Haag in samenwerking met het Instituut Nederland (ICN) onderzoek gedaan naar de ontstaansgeschiedenis van het laatste en onvoltooide schilderij van Piet Mondriaan, de Victory Boogie Woogie. Met behulp van infrarood- en röntgentechniek zijn alle lagen van het schilderij in kaart gebracht. Dit onderzoek heeft veel informatie opgeleverd over de manier waarop Mondriaan zocht naar de beste compositie en kleurverdeling in zijn werk. Het feit dat de Victory Boogie Woogie een onafgemaakt werk is en je dus in het origineel het gestolde proces van zoeken naar de beste verhoudingen kan zien maakt dit onderzoek extra interessant.

Ik ben benieuwd of Samsung te porren is voor een nieuwe museale toepassing van hun technologie. Zou het niet fantastisch zijn om een film te maken waarin het ontstaan van de Victory Boogie Woogie laag voor laag en aanpassing voor aanpassing te volgen is? Zo’n film kunnen we op allerlei manieren aan ons publiek aanbieden; op zaal met het origineel bij de hand; op onze website om voor of na het museumbezoek te raadplegen en in een aparte bioscoopachtige ruimte waar je de film helemaal kan bekijken zoals het hoort; in een lekkere stoel.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *