Glasnegatieven in beeld
Glasnegatieven in beeld
wil een impuls geven aan de ontsluiting van glasnegatievencollecties. Veel musea en andere erfgoedbeheerders hebben glasnegatieven in bezit. In veel gevallen liggen deze collecties te wachten op ontsluiting. Gebrek aan geld, menskracht of expertise is daarvan veelal de oorzaak. Al die glazen platen met informatie kunnen een nieuw verhaal vertellen, of een bestaand verhaal in een presentatie aanvullen. Deze handleiding is geschreven voor mensen die mogelijkheden zien in een collectie glasnegatieven, maar niet weten waar te beginnen, of hoe verder te gaan.
In het Voerman Museum Hattem werd recentelijk besloten een collectie glasnegatieven in kaart te brengen. Vanuit het erfgoedveld bleek interesse te bestaan voor het proces van ontsluiten van glasnegatieven. Ik heb toen besloten met mijn afstudeerproject een impuls te geven aan het toegankelijk maken van deze collecties. Met de vraag: ‘welke stappen zijn er te nemen om een collectie glasnegatieven te ontsluiten?’ bleken tijdens deskresearch vele facetten in beeld te komen, om verantwoord te kunnen werken met glasnegatieven. Er is een handleiding ontstaan, met hierin de structuur van een stappenplan, met verwijzingen naar gespecialiseerde literatuur en websites. SPECTRUM-N loopt als een rode draad door de handleiding heen. Het belang van registratie wordt hiermee onderstreept. Elk hoofdstuk behandelt een ander aspect in het ontsluitingsproces.
Om tot een goed overzicht te komen is informatie gezocht via literatuur, internet en contacten uit het erfgoedveld. Glasnegatieven in beeld geeft een impuls aan het ontsluiten, behandelt alle stappen, en geeft tevens een inleiding in de geschiedenis van de fotografie en haar betekenis.
De eerste stap betreft ‘herkennen’ van de verschillende procédés. Het hoofdstuk beschrijft de kenmerken van het materiaal om er verantwoord mee te kunnen werken. Door het herkennen van de vier procédés kunnen glasnegatieven gedateerd en gerestaureerd worden, en kan schade beter gedetermineerd en gestabiliseerd. Bovendien wordt hiermee de informatie completer en kan context gemaakt worden..
Het belang hiervan wordt in stap twee, ‘Registreren’, duidelijk gemaakt. Doordat informatie completer wordt en ook context gecreëerd wordt, kan het tijdsbeeld een rol gaan spelen. Tijdens het registratieproces kunnen vragen beantwoord worden als: past de beeldinformatie binnen het tijdsbeeld? Is dit beeld uniek of karakteristiek? Refereert het aan een bepaald object of specifieke situatie? Registratie betekent ook: identificatie en dus vindbaarheid.
De derde stap betreft het aspect ‘selecteren’, en gaat in op de vraag voor wie, hoe, wanneer en met welk doel? De andere belangrijke vraag is of het digitaliseringsproject ook binnen het collectiebeleid past. En, zijn er ethische kwesties in het geding? Is het financieel wel haalbaar, ook de opslag naderhand? Is er voldoende mankracht en geld om kwaliteit te blijven waarborgen?
In de volgende stap, ‘Plannen’, wordt kort ingegaan op het belang van een goed projectplan, om richting aan het project te geven en om financiering rond te krijgen. Het verwijst naar een format voor het schrijven van een projectplan. Het schrijven ervan is een tijdrovend werk, maar zal meer richting geven aan het project en zal, als het goed is, later in het proces tijd en geld gaan besparen.
Het prijsverschil in digitalisering kan hoog zijn, afhankelijk van manier van digitaliseren, en personele inzet. Kosten voor opslag komen ieder jaar terug, en blijken zelfs op te lopen in de loop van de tijd. Een kloppende begroting is nodig als er subsidies en fondsen geworven gaan worden. Gelukkig zijn er financieringsmogelijkheden.
De vervolgstap ‘Financiering’ laat de financieringsmogelijkheden zien in de vorm van verwijzingen naar websites van fondsen en subsidieverstrekkers, en geeft een link naar een kostenberekening voor digitalisering.
In de stap ‘Hanteren, conserveren en opslaan’ wordt ingegaan op maatregelen tot het behoud van de collectie. Er worden mogelijke oorzaken van schade beschreven, en adviezen gegeven om schade te voorkomen. Over klimaat, lucht, verpakking en hanteren wordt geadviseerd. De meeste schade blijkt te ontstaan tijdens hanteren…..en dat is wat er nu juist moet gebeuren in het ontsluitingsproces.
Aansluitend volgt de stap ‘Rechtspositie onderzoeken’. Welke beperkingen en mogelijkheden zijn er ten aanzien van gebruiksrecht van de collectie? Hier liggen de accenten bij verwerving, auteursrecht en portretrecht. Ook ethische vragen komen aan de orde als: wat te doen met de gedigitaliseerde collectie? Is het verantwoord een ‘niet passend deel’ van de collectie af te stoten? Maakt het openbaar maken van de afbeelding inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de afgebeelde persoon?
Als laatste stap geeft ‘Digitaliseren’ een overzicht van mogelijkheden en standaarden gedurende het digitaliseringsproces. Het omzetten van informatie naar binaire getallen, enen en nullen, geeft vele mogelijkheden. Het wordt daarmee een representatie van het originele beeld, en geeft veel gebruiksgemak. Hoe ver kan je (ethisch) gaan in bewerking? Tevens blijkt digitalisering een functie te hebben in conservering van het originele beeld.
De handleiding is het product van mijn afstudeerproject aan de Reinwardt Academie in 2010 en maakt deel uit van mijn scriptie. De publicatie is in zijn geheel te lezen op http://www.scribd.com/doc/36455380/Glasnegatieven-in-Beeld.
Charlotte van Dijk
Geef een reactie